حضانت فرزند-حضانت فرزندان بعد از طلاق

هنگام طلاق و از هم پاشیدن یک زندگی تکلیف فرزندان آن خانواده چیست؟ حضانت فرزندان بعد از طلاق به کدام از یک والدین داده می شود؟ با توجه به ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی :

نگهداری از فرزندان هم حق هم تکلیف پدر و مادر است

در بسیاری از موارد وقتی فرزندان طلاق برای مشاوره با ما تماس می گیرند متوجه این می شویم که قربانیان اصلی جدایی پدر و مادر فرزندان هستند، حضانت فرزند یکی از چالش های اساسی دیگری است که هنگام جدایی، زوجین درگیرش هستند.

با توجه به این موضوع نمی توانیم این حق را نه از پدر و نه از مادر بگیریم؛ اما همیشه شرایطی به وجود می آید که دل خواه هیچ کس نیست و مسئولیت نگهداری از فرزندان تنها به یکی از والدین واگذار می‌شود.

البته قانون به این موضوع که بچه ها تا سنی خاص نیاز به مراقبت و دلسوزی مادرانه دارند توجه زیادی کرده است و مادر می‌تواند حضانت فرزندانش را تا سنی خاص داشته باشد.

در این مطلب ما به بررسی و شرح این موضوع مهم و حیاتی که بیش تر افراد بعد از طلاق درگیر آن هستند و به دنبال راه های حقوقی و قانون گرفتن حضانت فرزندان بعد از طلاق می گردند، پرداخته ایم.

حضانت چیست؟

دز قانون تعریفی درباره حضانت وجود ندارد و حضانت در لغت و عرف به معنای مراقبت، محافظت و نگهداری فرزند می باشد. البته قبل از هر چیزی باید یک اشتباه و باور غلط را اصلاح کنیم آن هم این است که وصایت، قیومیت و ولایت فرزند به معنی حضانت آن نیست و اینکه حتما حضانت فرزند بعد از پدر به پدر بزرگ آن سپرده می شود نیز صحیح نمی باشد.

از دیدگاهی دیگر حضانت به معنای نگهداری و مراقبت جسمی، روحی، مادی و معنوی اطفال و تعلیم و‌ تربیت آن‌ها است؛ که یک تکلیف برای والدین می باشد.

در ماده های ۴۰-۴۷ قانون جدید حمایت از خانواده و ۱۱۶۸-۱۱۷۹ قانون مدنی به صراحت در رابطه با نگهداری و پرورش فرزندان صحبت شده است. البته همان طور که اشاره کردیم، حضانت بیش تر مربوط به پرورش جسمانی کودک تعلق می گیرد.

حضانت فرزندان بعد از طلاق بر عهده کیست؟

با توجه به ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی، نمی توانیم حق نگهدای و تربیت فرزند را بدون دلیل موجهی از پدر و یا مادر سلب نمود.

در شرایطی که پدر و مادر با یکدیگر زندگی می کنند، حضانت فرزند با هر دوی آن ها می باشد و در صورت جدایی با در نظر گرفتن ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی، حضانت فرزند تا ۷ سالگی با مادر است و در صورت وجود اختلاف، حضانت فرزند با توجه به رعایت مصلحت کودک توسط دادگاه تعیین می شود.

در شرایطی اگر برای یکی از والدین مشکلی به وجود آید که شخص دیگر صلاحیت نگهداری از فرزند را نداشته باشد، امکان تغییر صاحب حضانت وجود دارد و فرقی نمی کند که الویت با پدر است یا مادر!

با رسیدن فرزندان به سن بلوغ که این سن در دختران ۹ سال تمام قمری و برای پسران ۱۵ سال تمام قمری، این خود فرزندان هستند که انتخاب می کنند با کدام یک از والدین خود زندگی کنند اما فراموش نکنید در هر صورت تامین مخارج زندگی بر عهده پدر خواهد بود.

ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی 

برای حضانت و نگهداری طفلی که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی می کنند، مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است.

تبصره – بعد از هفت سالگی در صورت حدوث اختلاف، حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه می‌باشد.

البته به این نکته مهم نیز باید اشاره کنیم که ولایت فرزندان تا رسیدن به سن قانونی یعنی ۱۸ سالگی بر عهده پدر و پدربزرگ فرزند است، حتی اگر سرپرستی فرزند بر عهده مادر باشد ولایت فرزند بر عهده پدر است و در تصمیم گیری ها مالی و غیره باید تحت نظر پدر و در صورت فوت پدر با پدربزرگ است.

حضانت فرزند هنگام طلاق توافقی

با توجه به این موضوع که طلاق توافقی با توافق بین زوجین صورت گرفته، در بیش تر مواقع زن با بخشیدن قسمتی یا تمام مهریه اش حق حضانت بچه بعد از طلاق را بر عهده می گیرد. در این شرایط مرد مجبور به دادن حق حضانت به همسر سابقش می شود زیرا قصد دارد رضایت وی را برای انجام شدن طلاق داشته باشد. برای کسب اطلاعات بیش تر می توانید مطلب، شرایط حضانت فرزند در طلاق توافقی را مطالعه نمایید.

شرایط سلب حضانت فرزند از پدر یا مادر

با توجه به شرایط خاصی و یا به تقاضای نزدیکان و خویشاوندان فرزند و یا قیم وی، ممکن است حق حضانتی که بر عهده والدین می باشد، سلب شود. در این حالت، دادگاه می تواندبا توجه به در خطر بودن سلامت جسمی و تربیتی فرزند، حضانتش را به شخص دیگری بسپارد. 

موارد زیر می‌تواند از جمله شرایطی باشد که دادگاه حق حضانت را از یکی از والدین سلب کند:

۱_ اعتیاد زیان‌آور به الکل، مواد مخدر، قمار

۲_ اشتهار به فساد اخلاقی و فحشا

۳_ ابتلا به بیماری روانی به تشخیص پزشکی قانونی

۴_ سوءاستفاده از طفل یا اجبار او به ورود به مشاغل ضداخلاقی مانند فساد، فحشا، تکدی گری، قاچاق

۵_ تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف

مصادیق سلب حضانت فرزند بعد از طلاق تنها به همین موارد خلاصه نمی‌شود و همانطور که گفته شد در صورت احتمال هرگونه خطر جسمی، روحی و یا تربیتی، دادگاه می‌تواند حق حضانت را از والدین سلب نماید.

ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی 

هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می تواند به تقاضای اقربای طفل یا تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی، هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند.

نکته : شناخت شدت هر کدام از آسیب های گفته شده و غیر اخلاقی بودنشان توسط قاضی انجام می شود.

قوانین مربوط به سلب حضانت فرزند از پدر و مادر 

ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی 

اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با او است مبتلا به جنون شود یا با دیگری شوهر کند حق حضانت با پدر خواهد بود.

ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی 

در صورت فوت یکی از ابوین حضانت طفل با آنکه زنده است خواهد بود هر چند متوفی پدر طفل بوده و برای او قیم معین کرده‌ باشد.

ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی

هیچ یک از ابوین حق ندارند در مدتی که حضانت طفل به عهده آنها است از نگاهداری او امتناع کند در صورت امتناع یکی از ابوین‌ حاکم باید به تقاضای دیگری یا به تقاضای قیم یا یکی از اقرباء و یا به تقاضای مدعی‌العموم نگاهداری طفل را به هر یک از ابوین که حضانت به عهده او‌ست الزام کند و در صورتی که الزام ممکن یا موثر نباشد حضانت را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد به خرج مادر تامین کند.

سخن نهایی

با توجه به اینکه امروزه موضوع حضانت فرزندان بسیار اهمیت دارد و مسیر آینده آن ها را مشخص می‌کند. پدر و مادر تلاش می کنند هر کدام نقش سازنده ای داشته باشند. آسیب های روحی و روانی که بچه ها در دوران طلاق پدر و مادر می بینند گاها غیر قابل جبران است.

تصمیم به ادامه ندادن زندگی تصمیمی بسیار مهم است اما قبل از هر چیزی به فرزندان خود هم فکر کنید. پدر و مادر با یک توافق مناسب و در نظر نگرفتن دلیل جدایی و چشم بستن بر روی مشکلات می توانند از آسیب هایی که در دوران طلاقشان به فرزندانشان می رسد تا حد زیادی جلوگیری کنند.

خوشخبتانه قانون با در نظر گرفتن عاطفه و عشقی که بین فرزند و مادر وجود دارد، برای کم تر شدن آسیب روحی حضانت فرزندان را تا سن ۷ سالگی به مادر می سپارد. بعد از آن هم تا فرزندان به بلوغ برسند و بتوانند تصمیم درستی بگیرند پیش پدرشان خواهند بود. البته صلاحیت پدر یا مادر برای گرفتن حق حضانت بچه ها نیز تاثیر مستقیمی در رای دادگاه برای حکم حضانت دارد.

با توجه به این موضوع که حضانت فرزندان امری وقت گیر است و هر یک از والدین پس از جدایی بزرگترین مشکل و چالش خود را گرفتن فرزند یا فرزندان خود می داند، پس نیاز به داشتن آگاهی از قانون حضانت و نیز گرفتن مشاوره برای اقدامات قانونی، بسیار ضروری است، گروه مشاوران وکیل کمک به صورت تلفنی به شما، مشاوره می دهند ودر انجام سریع مراحل حقوقی کمک شایانی به شما می کنند، تنها کافیست با ما تماس بگیرید!

سوالات متداول