مجازات عدم پرداخت نفقه بعد از طلاق

با توجه به این موضوع که نفقه حق قانونی زن می باشد، اما آیا بعد از طلاق نیز زن می تواند نفقه خود را دریافت نماید؟ با توجه به این موضوع که با جاری شدن خطبه عقد مرد موظف به پرداخت نفقه می شود و با انعقاد نکاح مرد دیگر وظیفه ای در قبال پرداخت نفقه به همسرش را ندارد مگر در دو حالت خاص که در این مطلب آن را برایتان شرح داده ایم. همچنین ممکن است درباره مجازات عدم پرداخت نفقه اطلاعاتی نداشته باشید، وکیل کمک در اینجا به کمک شما آمده و تمامی مواردی که باید درباره مجازات عدم پرداخت نفقه بعد از طلاق و شرایط خاص آن بدانید را برایتان در این مقاله شرح داده ایم.

تعریف نفقه زن

با جاری شدن خطبه عقد میان زوج و زوجه، وظایفی بر عهده هر کدام از طرفین قرار می گیرد، یکی از این وظایف که بر عهده مرد می باشد، پرداخت نفقه به همسرش است. (البته تنها در نکاح دائم مرد ملزم به پرداخت نفقه می باشد و در عقد موقت تنها در صورتی که پیش از جاری شدن خطبه زوج و زوجه بر سر دادن نفقه به توافق برسند، نفقه به زن تعلق می گیرد)

در اصطلاح حقوقی نفقه زن شامل مواردی می شود که شخص برای ادامه زندگی به آن نیاز دارد، مانند پوشاک، مسکن، خوراک و اثاث منزل…البته باید در نظر داشته باشید که نفقه زن با توجه به وضعیت و درجه اجتماعی وی تعیین می شود، در نتیجه مبلغ ثابتی را نمی توان برای همه زنان مشخص نمود. 

برای دریافت اطلاعات بیش تر می توانید مطلب، انواع نفقه چیست؟ را مطالعه نمایید.

ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی درباره نفقه

نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.

با توجه به قانون، مرد حتی اگر بیکار باشد موظف است نفقه همسر خودش را بپردازد و در صورتی که نتواند چندین ماه متوالی نفقه زوجه را بپردازد، زوجه می تواند یک دادخواست طلاق به علت عدم پرداخت نفقه تنظیم کرده و یا حتی از همسرش به علت عدم پرداخت نفقه شکایت کند.

آیا عدم پرداخت نفقه زوجه جرم است؟

با توجه به این موضوع که زمانی شخصی تعهدی را می پذیرد باید قوانین و مقرراتی وجود داشته باشد تا در صورتی که فرد به تعهدات خود عمل نکند، طرف مقابل این تعهد بتواند به صورت قانونی اقدام به اجبار فرد برای انجام تعهدات خود نماید.

نفقه نیز تعهدی است که مرد بعد از جاری شدن خطبه عقد دائم، آن را می پذیرد. پس عدم پرداخت نفقه نیز ضمانت اجرای حقوقی دارد ( همان مجازات عدم پرداخت نفقه) در نتیجه این حق را نیز به زوجه می دهد تا یک دادخواست به علت عدم پرداخت نفقه تنظیم کند دارای ضمانت اجرای کیفری نیز می باشد. ضمانت اجرای کیفری در رابطه با این موضوع یعنی زوجه می تواند یک شکایت نامه به علت عدم پرداخت نفقه توسط مرد تنظیم کرده و به دادگاه ارائه دهد.

البته برای اینکه فردی به این جرم متهم شود، شرایط خاصی در نظر گرفته شده، برای مثال مردی دارای تمکن مالی برای پرداخت نفقه می باشد ولی از پرداخت آن به همسرش خودداری می نماید و یا در شرایطی زوجه از زوج تمکین کرده ولی مرد اقدام به پرداخت نفقه به همسرش نکرده است.

در شرایط گفته شده با توجه به قانون مجازات اسلامی مرد به حبس از ۳ ماه و یک روز تا ۵ ماه محکوم خواهد شد.

نکته : در شرایطی که زن از مرد تمکین نمی کرده اگر مرد بتواند این موضوع را اثبات نماید علاه بر اینکه مجازات حبس برای زوج در نظر گرفته نمی شود، بلکه تکلیف پرداخت نفقه نیز از گردن مرد برداشته می شود.

حکم جلب برای عدم پرداخت نفقه

قانون گذار برای جلوگیری از اثرات عدم پرداخت نفقه تدابیری مانند حکم جلب سیار را در نظر گرفته است. در این حالت زوجه می تواند با مراجعه به کلانتری محل زندگی خود تقاضای جلب شوهر خود را داشته باشد.

در حالت دیگری اگر زن به علت عدم دریافت نفقه از همسرش در دادگاه حقوقی طرح دعوی کند، بعد از صادر شدن حکم نهایی و اجراییه توسط دادگاه و تمام شدن مهلت مرد و امتناع زوج از پرداخت نفقه، اگر مرد دارای اموال باشد توقیف می شود و در غیر این صورت به خواسته زن دادگاه حکم جلب مرد را صادر خواهد کرد.

عدم پرداخت نفقه چه عواقبی دارد؟ مجازات عدم پرداخت نفقه

_ مجازات حقوقی :

با توجه به ماده ۱۱۱ قانون مدنی، اگر مرد از دادن نفقه به همسرش خودداری نماید، زن می تواند به دادگاه مراجعه کرده و بعد از مراجعه زن، دادگاه میزان نفقه را مشخص کرده و مرد را محکوم به پرداخت آن می نماید.

ماده ۱۱ قانون مدنی

مال غیر منقول بعد از تنظیم صورت و ارزیابی حسب مورد موقتاً به مالک یا متصرف ملک تحویل می‌شود و مشارالیه مکلف است‌ملک را همانطوری که طبق صورت تحویل گرفته تحویل دهد.

با در نظر گرفتن ماده ۱۱۱۲ قانون مدنی اگر اجرای حکم صادر شده ممکن نباشد مطابق با ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی رفتار می شود. یعنی در صورت خودداری زوج از پرداخت نفقه بدون در نظر گرفتن این که این اتفاق عمدی یا ناشی از عجز و اعسار مرد باشد، مجوزی برای طلاق زوجه می باشد که در این حالت دادگاه مرد را مجبور می کند تا همسرش را طلاق دهد. در صورتی که در چنین شرایطی مرد از طلاق سر باز زند، زوجه به اذن قاضی طلاق داده خواهد شد.

ماده ۱۱۱۲ قانون مدنی

اگر اجراء حکم مذکور در ماده قبل ممکن نباشد مطابق ماده ۱۱۲۹ رفتار خواهد شد.

ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی

در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجراء حکم محکمه و الزام او بدادن نفقه زن می‌ تواند برای طلاق به حاکم ‌رجوع کند و حاکم شوهر او را اجبار به طلاق مینماید ‌همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه.

_ مجازات کیفری :

مجازات کیفری عدم پرداخت نفقه، به تمکن مالی زوج مربوط می باشد. ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات در این باره گفته است :

هر کس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب‌النفقه امتناع نماید دادگاه او را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می‌نماید.

در نتیجه قانون گذار، مجازات حبس را به عنوان ضمانت اجرای کیفری که در خصوص مجازات عدم پرداخت نفقه می باشد، در نظر گرفته است. البته ماده ۵۳ قانون حمایت از خانواده، ماده ۶۴۲ از قانون مجازات اسلامی را حذف کرده و در نتیجه برای مجازات کیفری عدم پرداخت نفقه باید ماده مذکور در قانون حمایت خانواده را ملاک قرار دهیم.

ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده

هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب ‌ النفقه امتناع کند به حبس تعزیری بیش از سه ماه تا یک سال محکوم می‌شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و در صورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزائی یا اجرای مجازات موقوف می‌شود.

تبصره – امتناع از پرداخت نفقه زوجه‌ای که به موجب قانون مجاز به عدم تمکین است و نیز نفقه فرزندان ناشی از تلقیح مصنوعی یا کودکان تحت سرپرستی مشمول مقررات این ماده است.

با توجه به این ماده، هر فردی با داشتن توانایی مالی، نفقه زن را با وجود تمکین زوجه ندهد به حبس تعزیری درجه شش محکوم خواهد شد. تبصره ماده ۵۳ قانون حمایت از خانواده این حکم را در رابطه با زوجه ای که عدم تمکینش به موجب قانون بوده و فرزندان ناشی از لقاح مصنوعی و یا کودکان تحت سرپرستی نیز قابل اجرا می داند.

نکته : ممکن است مرد در دادگاه برای فرار از مجازات عدم پرداخت نفقه، همه چیز را کتمان کند و مدعی باشد که نفقه همسرش را همیشه می پردازد، در این حالت مرد باید با کمک یک وکیل حقوقی پرداخت نفقه را اثبات نماید، زیرا اصلا عدم پرداخت نفقه و اثبات خلاف آن بر عهده مرد می باشد به جز در حالتی که گذران آرام زندگی و امرار معاش زوج، به عنوان اماره ای (نشانه ای) به نفع مرد، مورد توجه قرار بگیرد.

مسئولیت پرداخت نفقه

با توجه به ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی، مرد موظف می باشد تا نفقه همسر خود را بپردازد و در صورت عدم پرداخت نفقه دو نوع ضمانت اجرا برای آن در نظر گرفته شده است.

_ ضمانت اجرای کیفری : با توجه به ماده ۵۳ قانون حمایت از امور خانواده، اگر فردی با داشتن استطاعت مالی، نفقه همسرش را در صورت تمکین نپردازد، به حسب تعزیری درجه ۶ محکوم خواهد شد.

_ ضمانت اجرای حقوقی : برای اعمال شدن ضمانت اجرای حقوقی در صورت عدم پرداخت نفقه، زوجه باید ابتدا دادخواست دریافت نفقه را تنظیم نماید و با مراجعه به دادگاه خانواده اقدام به مطالبه نفقه خود نماید. در ادامه دادگاه مرد را ملزم به پرداخت نفقه می کند و اگر مرد از پرداخت نفقه امتناع ورزد، زوجه می تواند با استناد بر همین موضوع حکم طلاق خود را دریافت نماید.

نفقه بعد از طلاق زن

در خصوص نفقه بعد از طلاق زن در حالت کلی باید به این نکته مهم اشاره کنیم که بعد از طلاق، مرد موظف به پرداخت نفقه به زن نیست اما باید نفقه فرزندانش را بپردازد. البته در پاسخ به این سوال که بعد از طلاق به زن نفقه تعلق می گیرد یا خیر باید بگوییم در شرایطی خاص این اتفاق ممکن است.

_ بارداری زن : در این شرایط بدون توجه به نوع طلاق، تا پایان وضع حمل، مرد باید نفقه زن را بپردازد و بعد از وضع حمل زوجه، مرد موظف است تا نفقه فرزند خود را بپردازد و دیگر هیچ وظیفه ای در خصوص پرداخت نفقه همسر سابقش ندارد.

_ طلاق رجعی : در صوتی که طلاق زن و مرد از نوع رجعی باشد، زن باید تا پایان مدت عده طلاق در منزل همسرش ساکن باشد و در مقابل شوهر هم موظف می باشد تا نفقه این مدت را به زوجه بپردازد. (البته با این شرط که طلاق به علت نشوز زن نباشد) اگر طلاق از نوع بائن باشد، زن حق نفقه در دوران عده خود را نخواهد داشت.

طلاق بائن : به طلاقی گفته می شود که بر خلاف طلاق رجعی مرد در دوره عده طلاق نمی تواند به همسرش رجوع نماید.

سخن نهایی

همان طور که در این مقاله به آن اشاره کردیم، در دو صورت بعد از طلاق مرد موظف به پرداخت نفقه به همسرش می باشد و در صورتی که از پرداخت نفقه که وظیفه قانونی و شرعی اش می باشد سر باز زند با توجه به قانون محکوم به پرداخت نفقه می شود و در صورت خواسته زن حکم حبس برای مرد توسط دادگاه صادر می شود. قوانین مجازات عدم پرداخت نفقه و نگارش دادخواست مطالبه آن کمی پیچیده و گنگ می باشد و در صورت عدم آشنایی با قوانین ممکن است نتیجه دل خواهتان را در پی نداشته باشد به همین جهت می توانید برای دریافت مشاوره با مجموعه وکیل کمک تماس بگیرید.